تب برفکی (FMD) در گاوها

تب برفکی (Foot-and-Mouth Disease - FMD) یکی از بیماری‌های ویروسی بسیار مسری در گاوها است که می‌تواند به شدت بر سلامت دام‌ها و بهره‌وری دامداری تأثیر بگذارد. این بیماری علاوه بر گاوها، حیوانات دیگری مانند گوسفند، بز و خوک را نیز مبتلا می‌کند. شیوع تب برفکی معمولاً خسارات اقتصادی سنگینی به همراه دارد، زیرا موجب کاهش تولید شیر، کاهش وزن دام‌ها و مرگ‌ومیر در موارد شدید می‌شود. در این مقاله، به بررسی علائم، علل، راه‌های انتقال و روش‌های پیشگیری و کنترل این بیماری می‌پردازیم.

علائم تب برفکی در گاوها

تب برفکی با علائم زیر مشخص می‌شود:

1. تب بالا: اولین نشانه بیماری تب بالا است که ممکن است تا 40-41 درجه سانتی‌گراد افزایش یابد.
2. زخم‌های دهانی: زخم‌های کوچک و آبکی روی زبان، لثه‌ها و فضای بین دندان‌ها ایجاد می‌شود که باعث سختی در غذا خوردن دام می‌شود.
3. لنگش: زخم‌ها و تاول‌هایی روی سم‌ها ظاهر می‌شوند که به لنگش و کاهش حرکت دام منجر می‌شود.
4. ریزش بزاق: دام مبتلا به دلیل زخم‌های دهانی به طور مداوم بزاق تولید می‌کند.
5. کاهش تولید شیر: در گاوهای شیری، بیماری باعث کاهش قابل‌توجه در تولید شیر می‌شود.
6. ضعف عمومی: دام‌ها بی‌حال و کم‌تحرک می‌شوند.

علل و روش‌های انتقال تب برفکی

ویروس تب برفکی از خانواده Picornaviridae و جنس Aphthovirus است که هفت سروتیپ مختلف دارد. روش‌های اصلی انتقال این بیماری شامل:

1. تماس مستقیم: بین دام‌های آلوده و سالم از طریق ترشحات بدن مانند بزاق، شیر و مدفوع.
2. تماس غیرمستقیم: از طریق تجهیزات آلوده، کفش و لباس دامداران یا وسایل نقلیه.
3. هوا: ویروس می‌تواند در هوا پراکنده شده و مسافت‌های طولانی را طی کند.
4. آب و غذا: استفاده از منابع آلوده به ویروس.

پیشگیری و کنترل بیماری

1. واکسیناسیون: واکسیناسیون منظم دام‌ها یکی از مؤثرترین راه‌های پیشگیری است.
2. قرنطینه: جداسازی دام‌های جدید یا مشکوک به بیماری برای جلوگیری از شیوع.
3. بهداشت دامداری: ضدعفونی تجهیزات، کفش و لباس کارکنان و جلوگیری از ورود افراد متفرقه به دامداری.
4. مدیریت تغذیه: استفاده از آب و غذای سالم و عاری از آلودگی.
5. کنترل تردد دام‌ها: محدود کردن جابجایی دام‌ها بین دامداری‌ها.

درمان

برای تب برفکی درمان قطعی وجود ندارد، اما اقدامات حمایتی می‌تواند به کاهش علائم و جلوگیری از عفونت‌های ثانویه کمک کند:

1. استفاده از محلول‌های ضدعفونی‌کننده برای شستشوی زخم‌ها.
2. تجویز داروهای ضدالتهاب و آنتی‌بیوتیک برای جلوگیری از عفونت ثانویه.
3. ارائه تغذیه نرم و مقوی به دام‌ها.

نتیجه‌گیری

تب برفکی یکی از بیماری‌های جدی دام‌ها است که کنترل و پیشگیری از آن نیازمند رعایت دقیق اصول بهداشتی، قرنطینه و واکسیناسیون است. مدیریت صحیح این بیماری می‌تواند از خسارات اقتصادی سنگین جلوگیری کرده و سلامت دام‌ها را تضمین کند.